Không chỉ mang giá trị tâm linh to lớn, khu di tích còn là một công trình kiến trúc hoành tráng, nổi bật giữa thiên nhiên hùng vĩ. Từ đỉnh núi Nghĩa Lĩnh, du khách có thể phóng tầm mắt ngắm toàn cảnh thành phố Việt Trì và vùng đất Tổ cổ kính.
Không chỉ là điểm đến tâm linh thiêng liêng, Đền Hùng còn mang trong mình giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học to lớn đối với dân tộc Việt Nam. Với tầm quan trọng đặc biệt, nơi đây đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 1272/QĐ-TTg ngày 12/8/2009.
Đền Hùng là biểu tượng linh thiêng của lòng biết ơn tổ tiên, nơi lưu giữ và phát huy tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương – một nét đẹp văn hóa có từ hàng ngàn năm trước. Đây là nơi hội tụ tinh thần đoàn kết dân tộc, thể hiện khát vọng hướng về cội nguồn của bao thế hệ người Việt trên khắp mọi miền đất nước cũng như kiều bào ở nước ngoài.
Vẻ đẹp kiến trúc Đền Hùng hòa quyện tinh hoa truyền thống và nét uy nghiêm, tạo nên không gian linh thiêng đặc sắc giữa núi rừng Phú Thọ.
Cổng đền Hùng
Cổng Đền Hùng gây ấn tượng mạnh với kiến trúc truyền thống độc đáo mang dáng dấp mái vòm. Phần nóc cổng được trang trí họa tiết “lưỡng long chầu nguyệt” đầy uy nghi, thể hiện sự linh thiêng và tôn kính. Cổng đền cao 8,5 mét, rộng 4,5 mét, gồm hai tầng kiên cố.
Trung tâm cổng đặt đại tự khắc chữ Hán “Cao Sơn Cảnh Hành” – có nghĩa là “Núi cao, đường lớn”, biểu tượng cho vị trí đền nằm trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh hùng vĩ.
Đền Hạ – Nơi lưu giữ truyền thuyết dân gian
Bước qua cổng là khu vực Đền Hạ, được xây dựng từ thế kỷ 17-18 và được trùng tu nhiều lần, lần gần nhất vào năm 2011, vẫn giữ nguyên nét kiến trúc cổ kính truyền thống. Đền gồm hai tòa nhà chính: nhà tiền tế phía trước và hậu cung phía sau, nơi thờ các long ngai, bài vị thần núi, cùng vua Hùng và công chúa Tiên Dung – Ngọc Hoa.
Theo truyền thuyết, đây chính là nơi mẹ Âu Cơ sinh ra bọc trăm trứng – biểu tượng nguồn gốc dân tộc Việt, mang đến may mắn về đường con cái và sinh nở. Dưới chân Đền Hạ có Nhà bia lục giác với tấm bia đá lớn ghi lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự nghiệp giữ nước của dân tộc.
>>>Thông tin liên quan: Đền Đô ở đâu? Lịch sử, địa chỉ và giá trị văn hóa ít người biết
Giếng cổ – Giếng Rồng linh thiêng
Ngay bên cạnh Đền Hạ là giếng cổ, còn gọi là Giếng Rồng, truyền rằng từng là nơi mẹ Âu Cơ tắm cho con. Giếng đã được bảo vệ cẩn thận với nắp đậy, nơi du khách có thể cầu nguyện bình an nhưng không nên ném tiền xuống giếng để bảo tồn di tích.
Chùa Thiên Quang – Ngôi chùa cổ giữ nét Phật giáo Đại thừa
Chùa Thiên Quang được xây dựng từ thế kỷ 18-19 dưới triều nhà Trần, nổi bật với kiến trúc thanh tịnh và không gian xanh mát. Chùa thờ Phật theo phái Đại thừa, hiện lưu giữ 32 pho tượng gỗ được sơn son thếp vàng tinh xảo. Trước cửa chùa là cây vạn tuế ba ngọn cổ thụ hơn 800 năm tuổi, biểu tượng cho ba miền Bắc Trung Nam gắn kết cùng tổ tiên Vua Hùng.
Đền Trung – Miếu thờ tổ Vua Hùng
Đi qua 159 bậc thang đá, du khách đến Đền Trung hay còn gọi là “Hùng Vương tổ miếu”, nơi truyền thuyết ghi lại là nơi các vua Hùng và các lạc hầu lạc tướng bàn việc triều chính. Đây cũng là địa điểm nổi tiếng với câu chuyện Lang Liêu, hoàng tử đã sáng tạo ra bánh chưng bánh giày – món ăn truyền thống mang ý nghĩa trời đất.
Đền Thượng – Điện thờ trời trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh
Tiếp tục leo thêm khoảng 100 bậc thang nữa, bạn sẽ đến Đền Thượng (Kính Thiên Lĩnh Điện), nơi các vua Hùng từng lập đàn tế trời cầu quốc thái dân an. Đền Thượng nằm trên đỉnh núi cao, là không gian linh thiêng bậc nhất trong quần thể di tích.
Cột đá thề – Biểu tượng lòng trung quân ái quốc
Nằm bên trái Đền Thượng là Cột đá thề, di tích lịch sử quan trọng từng bị vùi lấp nhưng đã được phục dựng lại. Theo truyền thuyết, vua An Dương Vương (Thục Phán) đã dựng cột đá để thề bảo vệ đất nước và giữ gìn đền thờ Hùng Vương, khẳng định sự trường tồn của dân tộc và quốc gia.
Lăng Hùng Vương – Nơi yên nghỉ của các vị vua Hùng
Lăng Hùng Vương được xây dựng trên đỉnh núi Cả, dựa theo truyền thuyết vua Hùng thứ 6 đã chọn nơi đây làm chốn an nghỉ cuối cùng để trông nom bờ cõi đất nước. Lăng được bao quanh bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, trải qua nhiều lần tu sửa nhưng vẫn giữ được nét kiến trúc trang nghiêm cổ kính.
Lễ hội Đền Hùng là sự kiện văn hóa tâm linh quan trọng diễn ra tại khu di tích lịch sử Đền Hùng, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, vào ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Đây là ngày giỗ tổ quốc gia đã được công nhận chính thức từ năm 2007 và trở thành ngày nghỉ lễ truyền thống của người Việt.
Lễ hội được tổ chức theo hai quy mô: cấp trung ương vào các năm kỷ niệm chẵn hoặc năm tròn như năm có số cuối là 0 hoặc 5; các năm còn lại do tỉnh Phú Thọ chủ trì với quy mô cấp tỉnh.
Lễ hội gồm hai phần chính là phần Lễ và phần Hội. Phần Lễ bao gồm lễ rước kiệu và lễ dâng hương tại Đền Thượng. Đám rước kiệu vua sẽ mặc trang phục truyền thống, mang theo lọng, kiệu, cờ hội và vòng hoa rực rỡ, diễu hành qua các đền trên đường lên Đền Thượng để làm lễ dâng hương, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.
Lễ dâng hương được cử hành bởi đại diện lãnh đạo nhằm cầu nguyện cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, cuộc sống bình yên thịnh vượng.
Phần Hội của lễ hội được tổ chức với nhiều hoạt động truyền thống đặc sắc, như hát xoan – loại hình dân ca đặc trưng của Phú Thọ, đấu vật, kéo co, thi gói bánh chưng bánh dày và các trò chơi dân gian khác.
Đặc biệt, bơi trải tại ngã ba sông Bạch Hạc tái hiện truyền thống luyện tập thủy binh của Vua Hùng ngày xưa, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa lịch sử lâu đời của dân tộc Việt Nam.
Nếu bạn đang lên kế hoạch tham quan Đền Hùng, việc trang bị những thông tin thiết yếu sẽ giúp chuyến đi trở nên thuận lợi và trọn vẹn hơn.
Thời điểm thích hợp nhất để du lịch Đền Hùng là từ tháng 2 đến tháng 5, đặc biệt vào dịp đầu năm khi tiết trời mát mẻ, dễ chịu. Đây cũng là lúc bạn có thể tránh được cái nóng gay gắt của mùa hè, thuận lợi cho việc di chuyển và khám phá quần thể di tích.
Đặc biệt, nếu bạn đến Đền Hùng vào ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10/3 Âm lịch, bạn sẽ được tận mắt chứng kiến lễ hội lớn với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, cùng không khí nhộn nhịp, sôi động thu hút đông đảo du khách từ khắp mọi miền đất nước.
Về chi phí tham quan, giá vé tại quần thể di tích Đền Hùng bao gồm: vé đi xe điện với giá 50.000 VNĐ/người, vé vào Bảo tàng Hùng Vương là 15.000 VNĐ/người và vé thăm các ngôi đền khoảng 10.000 VNĐ/người. Đây là mức giá hợp lý giúp bạn dễ dàng tiếp cận và khám phá toàn bộ khu di tích lịch sử quan trọng này.
Một số lưu ý khi du lịch Đền Hùng bạn nên nhớ là chọn trang phục thoải mái, nhẹ nhàng nhưng vẫn đảm bảo sự trang nghiêm, lịch sự phù hợp với không gian tâm linh. Giày thể thao có đế chống trượt sẽ rất cần thiết do bạn sẽ phải di chuyển nhiều, leo bậc thang và tham quan trên địa hình đồi núi.
Trong những ngày hè, có thể chuẩn bị thêm dép tổ ong để thuận tiện khi nghỉ ngơi. Ngoài ra, do lượng khách tham quan đông đúc, bạn nên chú ý bảo vệ tài sản cá nhân, giữ đồ đạc bên mình và tránh để bị mất cắp.
Khi mua sắm hoặc sử dụng dịch vụ, hãy hỏi rõ giá trước và chủ động mặc cả để tránh bị chặt chém không đáng có.
>>>Khám phá thêm nội dung hay: Đền Bạch Mã ở đâu? Khám phá tọa độ linh thiêng giữa lòng phố cổ
Sau khi biết rõ Đền Hùng ở đâu, bạn sẽ thấy nơi đây không chỉ là địa danh để tham quan mà còn là điểm tựa tinh thần của người Việt. Hành trình về đất Tổ là cơ hội để lắng nghe tiếng vọng ngàn xưa, nhắc nhở mỗi người về đạo lý "uống nước nhớ nguồn". Đừng bỏ lỡ dịp khám phá đền Hùng – trái tim thiêng liêng của dân tộc.
Bình Luận