Đền Đô ở đâu? Lịch sử, địa chỉ và giá trị văn hóa ít người biết

Đền Đô ở đâu luôn là câu hỏi được nhiều du khách quan tâm khi muốn khám phá di tích lịch sử nổi tiếng tại Bắc Ninh. Nằm ngay tại xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn, đền Đô không chỉ nổi bật với kiến trúc độc đáo mà còn là nơi thờ 8 vị vua nhà Lý, thể hiện giá trị văn hóa tâm linh sâu sắc của vùng đất Kinh Bắc.

Đền Đô ở đâu?

Đền Đô Bắc Ninh, còn gọi là Đền Lý Bát Đế, tọa lạc tại phường Đình Bảng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Đây là quần thể kiến trúc độc đáo được xây dựng từ thế kỷ XI, thờ tám vị vua đầu tiên của triều đại nhà Lý – một triều đại tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam. Năm 2014, đền Đô được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt nhờ giá trị lịch sử và văn hóa to lớn.

Quần thể đền Đô có tổng diện tích rộng hơn 31.000 m², gồm khu nội thành và ngoại thành với khoảng 20 công trình kiến trúc đặc sắc. Trung tâm của khu đền là Cổ Pháp – một khu vực rộng khoảng 180 m² gồm 7 gian thờ, nơi trang nghiêm tưởng nhớ các vị vua nhà Lý như Lý Thái Tổ, Lý Nhân Tông, Lý Thái Tông, Lý Cao Tông, Lý Thánh Tông, Lý Thần Tông, Lý Huệ Tông và Lý Anh Tông. 

Mỗi gian thờ đều mang đậm dấu ấn lịch sử và không gian linh thiêng, thu hút đông đảo khách hành hương và du khách tham quan mỗi năm.

Lịch sử hình thành đền Đô

Đền Đô Bắc Ninh là một di tích lịch sử quan trọng, ghi dấu sự phát triển thịnh vượng của triều đại nhà Lý – một trong những triều đại huy hoàng nhất của Việt Nam. Đền được xây dựng từ thế kỷ XI, dưới triều vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn), nhằm tưởng nhớ và tôn thờ tám vị vua có công lớn trong việc sáng lập và duy trì sự hưng thịnh của nhà Lý. 

Không chỉ là nơi thờ tự, đền Đô còn thể hiện tinh thần bất khuất và sự kiên cường trong công cuộc bảo vệ đất nước của các vị vua. Nguồn gốc đền Đô bắt đầu từ năm 1010, khi vua Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Thăng Long (Hà Nội), với mong muốn xây dựng một kinh đô vững bền, thịnh vượng. 

Ngài đã cho xây dựng các công trình thờ cúng tổ tiên tại Đình Bảng, nơi ngày nay trở thành khu di tích đền Đô. Từ Lý Thái Tổ đến Lý Huệ Tông, các vua nhà Lý đã góp phần phát triển và gìn giữ nét linh thiêng, giá trị văn hóa đặc sắc của đền.

Qua nhiều thế kỷ, đền Đô trải qua nhiều lần trùng tu để bảo tồn nét kiến trúc truyền thống. Đặc biệt dưới triều Nguyễn, các công trình như nhà Tả Vu, Hữu Vu được xây dựng thêm, đồng thời các bức tượng thờ vua Lý được phục hồi và làm mới, tạo nên không gian thờ cúng trang nghiêm và linh thiêng.

Vẻ đẹp kiến trúc của đền Đô

Đền Đô tọa lạc trên diện tích rộng hơn 31.000m², được chia thành hai khu vực chính: nội thành và ngoại thành, mỗi khu vực sở hữu những công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa triều Lý.

Khu nội thành đền Đô gồm những gì?

Khu nội thành nổi bật với các công trình quan trọng như Cổ Pháp điện, nhà Tiền tế, nhà Hậu cung, nhà Mộ bia, cùng nhà Tả vu và nhà Hữu vu. Đây là nơi tập trung nhiều kiến trúc tâm linh, thể hiện sự trang nghiêm và linh thiêng của quần thể đền thờ.

>>>Mở rộng kiến thức tại đây: Đền Bạch Mã ở đâu? Khám phá tọa độ linh thiêng giữa lòng phố cổ

Khu ngoại thành với những công trình đặc sắc

Phía ngoại thành là không gian rộng rãi với hồ bán nguyệt cùng các công trình như nhà Thủy đình, nhà Văn Chỉ và nhà Võ Chỉ. Những công trình này không chỉ làm tăng giá trị thẩm mỹ mà còn góp phần tạo nên không gian sinh hoạt văn hóa phong phú, hòa quyện giữa thiên nhiên và kiến trúc cổ.

Cổng Ngũ Long Môn - biểu tượng uy nghi của đền Đô

Cổng Ngũ Long Môn nổi bật với những hình khắc 5 con rồng uốn lượn tinh tế, biểu tượng cho sự thịnh vượng và quyền lực của triều đại Lý. Qua cổng, du khách bước vào sân đền rộng lớn với lư hương nghi ngút khói, hướng về nhà Phương Đình – nơi thờ vua Lý Thái Tổ, vị vua khai sáng triều đại Lý, thể hiện lòng thành kính của người dân địa phương.

Chính điện đền Đô – nơi thờ 8 vị vua nhà Lý

Chính điện là trung tâm linh thiêng nhất trong đền, thờ 8 vị vua nhà Lý. Bên trong có bản sao Chiếu dời đô – văn kiện lịch sử quan trọng do vua Lý Thái Tổ ban hành, cùng bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Lý Thường Kiệt. Hậu cung là nơi đặt bàn thờ chính, thể hiện sự trang trọng và uy nghiêm.

Các công trình kiến trúc đặc sắc khác

• Nhà bia đền Cổ Pháp: Nằm ở phía đông, đây là nơi lưu giữ và ghi chép lịch sử xây dựng, trùng tu đền qua các thời kỳ. Tấm bia đá cao 190cm rộng 103cm được chạm khắc tinh xảo với hình ảnh lưỡng long chầu nguyệt, nội dung do tiến sĩ Phùng Khắc Khoan soạn năm 1605, ca ngợi công đức các vua nhà Lý và ghi nhận sự phục dựng của nhà Lê Trung Hưng.
• Nhà chuyền bồng: Bao gồm nhà tiền tế, nhà để kiệu thờ và nhà để ngựa thờ, kiến trúc chồng diêm 8 mái, 8 đao cong đặc trưng, thể hiện vẻ uy nghi và sang trọng. Đây là nơi tổ chức các nghi lễ quan trọng trong dịp lễ hội, thể hiện lòng thành kính với các vị vua triều Lý.

• Bức cuốn thư Chiếu dời đô: Được làm từ gốm Bát Tràng, bức cuốn thư dài hơn 8m, cao 3,5m là bức cuốn thư Chiếu dời đô lớn nhất Việt Nam. Nội dung chữ Hán đắp nổi khắc họa lại Chiếu dời đô của vua Lý Thái Tổ, thể hiện tầm nhìn chiến lược và ý chí quyết tâm của vị vua khai sáng triều đại Lý.
• Thủy đình: Nằm trên hồ bán nguyệt, Thủy đình là ngôi nhà gỗ lim 5 gian với kiến trúc chồng diêm 8 mái, 8 đao cong, chạm trổ hoa văn tinh xảo tạo nên vẻ đẹp thanh thoát. Đây từng là nơi tổ chức biểu diễn rối nước, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tại đền.

Một số lưu ý khi đến đền Đô

Đền Đô không chỉ là một di tích lịch sử - văn hóa quan trọng mà còn là điểm đến tâm linh thu hút rất nhiều du khách trong và ngoài nước. Để giữ gìn không gian thanh tịnh, trang nghiêm và thể hiện sự tôn kính khi đến tham quan, bạn nên lưu ý một số điều dưới đây:

Du khách nên lựa chọn trang phục kín đáo, lịch sự, ưu tiên áo dài tay và quần dài, tránh mặc những bộ đồ ngắn, hở hoặc phản cảm. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn trọng đối với không gian linh thiêng mà còn phù hợp với văn hóa truyền thống nơi đây.

Trước khi đến đền, bạn nên chuẩn bị mâm lễ theo hướng dẫn, đồng thời tuân thủ các quy định về việc dâng lễ do ban quản lý đền hướng dẫn. Việc này giúp duy trì trật tự và đảm bảo nghi lễ diễn ra trang nghiêm.

Thay vì rải tiền lẻ hoặc kẹp tiền vào tay các tượng thờ, du khách nên quyên góp tiền vào hòm công đức được đặt sẵn trong đền. Đây là cách làm văn minh, vừa bảo vệ hiện vật, vừa góp phần vào việc bảo trì, phát triển di tích.

Khi đến đền, du khách nên hạn chế mang theo nhiều đồ vật có giá trị để tránh mất mát. Đồng thời, cần giữ trật tự, không làm ồn hay gây ảnh hưởng đến người khác đang hành lễ hoặc tham quan.

Để giữ không gian yên tĩnh và trang nghiêm, du khách hãy tắt chuông điện thoại hoặc để chế độ im lặng trước khi vào khu vực đền. Ngoài ra, việc cởi giày dép và đặt đúng chỗ quy định cũng giúp bảo vệ không gian thiêng liêng của di tích.

Bảo vệ môi trường xung quanh đền là trách nhiệm của mỗi người. Du khách cần bỏ rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi và luôn giữ vệ sinh chung. Hơn nữa, tôn trọng các giá trị văn hóa địa phương, không có hành động thiếu chuẩn mực là cách để bạn có trải nghiệm ý nghĩa khi đến Đền Đô.

Đền Đô thường tổ chức nhiều nghi lễ truyền thống mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Du khách nên tham gia theo sự hướng dẫn của người phụ trách để thể hiện sự thành kính và hiểu rõ hơn về giá trị của các nghi lễ này.

>>>Tiếp tục khám phá: Đền Voi Phục ở đâu? Hành trình tìm về di tích thờ vị thần

Khám phá đền Đô giúp du khách hiểu thêm về lịch sử, truyền thống và tinh thần văn hóa của người Việt. Đền Đô ở đâu đã trở thành điểm đến tâm linh lý tưởng cho những ai muốn tìm về cội nguồn và trải nghiệm không gian linh thiêng, đậm đà bản sắc dân tộc. Đừng bỏ lỡ cơ hội ghé thăm địa danh đặc biệt này khi du lịch Bắc Ninh.